CHAPTER-11

Glossary of Terms

Benchmark : ျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕၏ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အထက္အျမင့္ေပကို တိုင္းတာသတ္မွတ္ျပီး ၎ျမိဳ႕၏ တည္ေနရာ ေလာင္ဂ်ီတြဒ္၊ လတၲီတြဒ္ သတ္မွတ္ထားေသာ အမွတ္အသားျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာတြင္ ပင္လယ္ေရ မ်က္ႏွာျပင္ အျမင့္ေပကိုသိရွိရန္ (low tide, middle tide, high tide) အခ်ိန္သံုးခုကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေလ့လာျပီးမွ သတ္မွတ္ၾကသည္။

Contour : ေျမျပင္ေပၚရွိနိမ့္ျမင့္အမွတ္မ်ား၏ တူရာတန္ဖိုးကို ဆက္စပ္ေရးဆြဲထားေသာလိုင္းျဖစ္သည္။

Deflection angles : Back sight (B.S) လိုင္းေပၚရွိ ဆြဲဆန္႔ေရးစြဲထားေသာ မ်ဥ္းေျဖာင့္ ၁၈၀°လားရာမွ Fore sight (F.S) point သို႔ ေသြဖယ္သြားေသာ ေထာင့္ျဖစ္သည္။ နာရီလက္တံအတိုင္း ေသြဖယ္လွ်င္ deflection right (D.R) ဟုသတ္မွတ္၍ နာရီလက္တံ ေျပာင္းျပန္အတိုင္း ေသြဖယ္လွ်င္ deflection left (D.L) ဟုသတ္မွတ္သည္။

Departure : အေရွ႔အေနာက္ ပိုင္းျခားထားေသာ လိုင္းျဖစ္သည္။ အေရွ႔ဘက္ကို အေပါင္းဟုသတ္မွတ္၍ အေနာက္ဘက္ကို အႏႈွတ္ျဖင့္သတ္မွတ္သည္။

Height of instrument : level၏ အျမင့္သီးသန္႔တန္ဖိုးမဟုတ္ဘဲ datum surfaceမွ မွန္ေျပာင္း၏၀င္ရိုးအထိအ ျမင့္ကိုသတ္မွတ္သည္။ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အထက္အျမင့္တန္ဖိုးပါ၀င္သည္။

Height of target : Datum surfaceမွ အျမင့္ေပကိုထည့္ သြင္းတိုင္းတာျခင္းမျပဳပဲ ေျမျပင္အထက္မွ ကိရိယာ၏ သီးသန္႔အျမင့္ျဖစ္သည္။

Horizontal Angle : ေရျပင္ညီအမွတ္ႏွစ္ခု၏ လားရာေထာင့္ျဖစ္သည္။ ေရၿပင္ညီေထာင့္ကို ထိမ္းခ်ဳပ္အမွတ္ မ်ား၏ လားရာအားရယူရာ၌၎၊ အေဆာက္အဦမ်ား ပႏၷက္ရိုက္ရာတြင္ လိုေသာအမွတ္၏ လားရာခ်မွတ္ရာ၌၎၊ သံုးစြဲေလ့ရွိသည္။

Horizontal Datum : X၀င္ရိုး, Y၀င္ရိုး တည္ေနရာႏွင့္ Z(Ellipsoidal Height)တို႔ပါ၀င္ျပီး ကမာၻၾကီး၏ပံုသ႑န္ ကိုသခ်ၤာနည္းအရ တြက္ခ်က္ေဖာ္ျပရန္အတြက္ ဆက္စပ္ဖြဲ႔စည္းထားျခင္းျဖစ္သည္။

Horizontal Line : ေရျပင္ညီမ်က္ႏွာျပင္တစ္ခုႏွင့္ ထိစပ္ေနေသာလိုင္းျဖစ္သည္။ ကမာၻအခံုးမ်က္ႏွာျပင္ကို ဆန္႔က်င္၍ အထူးသျဖင့္ေရျပင္ညီလိုင္းကို ေဖာ္ျပေထာက္ပ႔ံေသာလိုင္းျဖစ္သည္။

Hub : ေျမတိုင္းလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ေျမတိုင္းအမွတ္မ်ား၏ တန္ဖိုးမ်ားကိုရယူျခင္း ေဖာ္ျပျခင္းမ်ား ျပုလုပ္ရန္အတြက္ ထားရွိေသာ ငုတ္အခၽြန္ျဖစ္သည္။ စီမံကိန္းအလိုက္ သတ္မွတ္ထားေသာ သစ္သား(သို႕)၀ါးျခမ္း ငုတ္မ်ားကို အသံုးျပဳၾကသည္။

Least count : တိုင္းတာမႈကို တိက်စြာေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္အတြက္ မိနစ္အပိုင္းအျခားႏွင့္ စကၠန္႔အပိုင္းအျခားမ်ား ပါရွိေသာ Vernier စေကးတိုင္းတာမႈျဖစ္သည္။

Level surface : ကမာၻေျမဆြဲအားေၾကာင့္ ခ်ိန္သီးၾကိဳးႏွင့္ရည္ညႊန္းေသာ ေရျပင္ညီမ်ဥ္းသည္ ေထာင့္မတ္က် အေနအထားတြင္ရွိသည္။တည္ျငိမ္လ်က္ရွိေသာ ေရကန္တစ္ခု၏ မ်က္ႏွာျပင္သည္လည္း level surface ျဖစ္သည္။

Latitude (traverse) : အီေကြတာႏွင့္အျပိဳင္၊ ကမာၻၾကီးကိုျဖတ္၍ အေရွ႔ႏွင့္အေနာက္ဆက္ထားေသာ မ်ဥ္းမ်ား သည္ လတၲီက်ဳမ်ားျဖစ္သည္။ အီေကြတာသည္ သုညဒီဂရီ လတၲီက်ဳမ်ဥ္းျဖစ္သည္။ လတၲီက်ဳမ်ဥ္းမ်ားကို ၁၀ဒီဂရီ ျခား၍ ေရးဆြဲထားျပီး အီေကြတာ၏ေျမာက္ဘက္ရွိမ်ဥ္းမ်ားကို ေျမာက္လတၲီက်ဳ၊ ေတာင္ဘက္ရွိမ်ဥ္းမ်ားကို ေတာင္ လတၲီက်ဳမ်ဥ္းမ်ားဟုေခၚသည္။

Latitude (traverse) : အီေကြတာမွေျမာက္၀င္ရိုးစြန္းအထိလည္းေကာင္း၊ေတာင္၀င္ရိုးစြန္းအထိလည္းေကာင္း ၉၀ဒီဂရီ ခြဲျခားထားသည္။အီေကြတာ၏ေျမာက္ဘက္ရွိမ်ဥ္းမ်ားကို အေပါင္း၊ေတာင္ဘက္ရွိမ်ဥ္းမ်ားကို အႏႈတ္အျဖစ္

လည္းေကာင္းတိုင္းတာၾကသည္။

Longitude : ေျမာက္၀င္ရိုးစြန္းႏွင့္ ေတာင္၀င္ရိုးစြန္းတို႔ကိုျဖတ္၍ ေတာင္ႏွင့္ေျမာက္ဆက္ထားေသာမ်ဥ္းမ်ား သည္ေလာင္ဂ်ီက်ဳမ်ဥ္းမ်ားျဖစ္သည္။ ေလာင္ဂ်ီက်ဳမ်ဥ္းကို အဂၤလန္ႏိုင္ငံ လန္ဒန္ျမိဳ႕အနီးနကၡေမွ်ာ္စင္ရွိရာ ဂရင္းနစ္ အရပ္ကို ျဖတ္၍ဆြဲထားေသာမ်ဥ္းမွ အစျပဳျပီး ထိုမ်ဥ္းကို သုညဒီဂရီေလာင္ဂ်ီက်ဳမ်ဥ္းဟု သတ္မွတ္ၾကသည္။

Meridian (astronomical) : ကမာၻၾကီး၏ေတာင္၀န္ရိုးစြန္းႏွင့္ ေျမာက္၀န္ရိုးစြန္းတို႔ကို ဆက္သြယ္ထားေသာ မ်ဥ္းကို True meridian (or) astronomical meridian ဟုေခၚသည္။

Meridian (magnetic) : ကမာၻေျမၾကီး၏ သံလိုက္ဓါတ္ဆြဲအားေၾကာင့္ သံလိုက္အိမ္ေျမွာင္ညႊန္ျပရာ ေတာင္ႏွင့္ေျမာက္အရပ္ ဆက္ထားမ်ဥ္း ကို Magnetic meridians ဟုေခၚသည္။

Meridian (grid) : Plane survey အျဖစ္ေျမပံုမွ ေဖာ္ျပထားေသာ grid line မ်ားအညီအမွ်ပိုင္း၍ X,Y,Z (သို႔) E,N,Z ျဖင့္ေဖာ္ျပေသာ မ်ဥ္းကို grid meridians ဟုေခၚသည္။

Pacing : ကြင္းဆင္းတိုင္းတာရာတြင္ ေျခလွမ္းအကြာအေ၀းကို စံတစ္ခုအျဖစ္သတ္မွတ္၍ တိုင္းတာျခင္း ျဖစ္သည္။ တိက်မႈအားနည္းေသာ္လည္း topographic survey တုိင္းတာရာတြင္ လြယ္ကူလွ်င္ျမန္ေသာ နည္းျဖစ္ သည္။

Plumb Bob : မတူညီေသာအျမင့္မွေန၍ အမွတ္တစ္ခု၏တည္ေနရာ (သို႔) တန္ဖိုးကိုရယူရန္အတြက္ ၾကားခံ အကူပစၥည္းျဖစ္သည့္ သံျဖင့္ျပဳလုပ္ထားေသာ ခ်ိန္သီးျဖစ္သည္။

Range pole : ေျမတိုင္းရာတြင္ သံၾကိုး၊ ေပၾကိုး၊ လမ္းေျဖာင့္တန္းစြာရွိရန္အတြက္ တိုင္းတာရာတြင္ အေထာက္ အကူရေစရန္အတြက္ မ်ဥ္းေျဖာင့္ခ်ိန္တိုင္ကို စိုက္ထူျခင္းျဖစ္သည္။အၾကမ္းသေဘာ အလ်ားတိုင္းရန္အတြက္ အျဖူ၊ အနီ တစ္ရစ္စီေဆးသုတ္ထားေသာ သတၲဳ၊ သစ္သား၊ ဖိုင္ဘာျဖင့္ျပဳလုပ္ထားေသာ ခ်ိန္တိုင္ျဖစ္သည္။

Stadia : ေျမတိုင္းရာတြင္ တယ္လီစကုတ္အတြင္းမွ ဆံျခည္မွ်င္လိုင္းေလးမ်ား အသံုးျပဳ၍အကြာအေ၀း ႏွင့္နိမ့္ျမင့္တိုင္းတာရန္အတြက္ တန္ဖိုးမ်ားေဖာ္ျပထားေသာ စာတိုင္ျဖစ္သည္။

Vernier : ဗာနီယာစေကးတြင္ မိနစ္အပိုင္းအျခားႏွင့္၊ စကၠန္႔အပိုင္းအျခားမ်ားပါရွိသည္။ ေထာင့္မ်ား၊ အခ်ိဳး မ်ားကို အေသးစိတ္တိုင္းတာရန္အတြက္ ျပဳလုပ္ထားသည္။ အခံုးမ်ား အတြင္းေထာင့္မ်ားပါ တိုင္းတာႏိုင္သည္။

Vertical Datum : အနိမ့္အျမင့္တန္ဖိုးကို ေဖာ္ျပရန္အတြက္ Orthometric Ht (သို႕) Mean sea level Ht အသံုးျပဳျပီး သခ်ၤာနည္းအရ တြက္ခ်က္ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္သည္။

Vertical Line :ေရျပင္ညီမွ ေထာင္လိုက္က်ေရာက္ေသာ မ်က္ႏွာျပင္တစ္ခုႏွင့္ ထိစပ္ေနေသာ လိုင္းျဖစ္ သည္။

Vertical Angle : အမွတ္ႏွစ္ခုကို ေထာင္လိုက္ျဖတ္သြားေသာ လားရာေထာင့္ျဖစ္သည္။ မတ္ရပ္ေထာင့္ ကိုမတ္ရပ္ၾတိဂံဖြဲ႕၍ နိမ့္ၿမင့္တိုင္းတာရာ၌၎၊ ကုန္းေစာင္းအကြာအေဝးမွ ေရၿပင္ညီသို႕ ေၿပာင္းလဲတြက္ယူရာတြင္ ၎၊ အသံုးၿပဳေလ့ရွိသည္။

Zenith Angle : အမွတ္ႏွစ္ခုကို ေထာင္လိုက္ျဖတ္သြားေသာ လားရာေထာင့္ျဖစ္သည္။ Vertical angle ႏွင့္ (90°) ျခားနားျပီး zenith သို႔တိုက္ရိုက္က်ေရာက္ေသာ ေထာင့္ျဖစ္သည္။